Cuba. Revolutie met een groen hart

In 2006 kwam het WWF en het Global Footprint Network tot een merkwaardige conclusie. Cuba bleek het enige land ter wereld dat een niveau van duurzame ontwikkeling bereikte. Het Caribische eiland behaalt die goeie cijfers door dat het een hoog niveau van sociale ontwikkeling heeft en tegelijkertijd niet meer verbruikt dan nodig is. In dit boekje werpen we een blik op hoe Cuba erin slaagt dat ontwikkelingsniveau te combineren met een kleine ecologische voetafdruk.

Cuba beschikt over een voldoende kleine ecologische voetafdruk *, maar bekommert zich ook om het welzijn van haar burgers. Verschillende cijfers die 'menselijke ontwikkeling meten (opgelet: dit gaat om meer dan 'economische' ontwikkeling) zoals: kindersterfte, alfabetisering, moedersterfte, e.d. liggen beduidend lager dan in andere ontwikkelingslanden.

Hoe komt het dat dit kleine socialistische eiland van amper 11 miljoen dit moeilijk evenwicht tussen menselijke ontwikkeling en respect voor de draagkracht van de aarde kan verwezenlijken?

Cuba kan men betitelen als 'een bedreigd ecologisch paradijs'. Het eiland bezit over ongeveer zevenduizend plantensoorten, dat is de helft van alle geïdentificeerde plantsoorten in de Caraïben. De Cubaans kust- en zeegebieden kregen van National Geographic de benaming ‘kroonjuweel van de Caribische zeebiodiversiteit’ omdat ze een belangrijk toevluchtsoord vormen voor honderden soorten vissen en zeedieren, waarvan er veel uit de rest van de Caraïben zijn verdwenen. Maar de laatste decennia wordt het eiland bedreigd door de gevaren van klimaatsverandering , zoals de indringing van zeewater in het grondwater. Die indringing zal een hypotheek zetten op onze voorraden aan zoet water. Tegen 2100 wordt een stijging van het zeewater met ongeveer 30 cm verwacht. Cuba bevindt zich als eiland met waardevolle kusten in een risico positie.

Tegelijkertijd ontsnapt Cuba ook niet aan de tsunami van gelijktijdige globale crisissen. Als ontwikkelingsland – dat bovendien lijdt onder de langstdurende economische blokkade uit de geschiedenis- , is het zwaar getroffen door de recente economische en financiële crisissen en wordt ze daardoor ook geconfronteerd met een daling in haar economisch potentieel. Dit zorgt er voor dat ze het land het ook moeilijk heeft om antwoorden te vinden op milieuproblemen, omdat het haar aan materiële en financiële middelen ontbreekt.

Maar in tegenstelling tot veel andere landen - die zich in gelijkaardige condities bevinden - kan het rekenen op een sterke politieke wilskracht, een hoge maatschappelijke betrokkenheid van de bevolking en een efficiënte staatsstructuur die ervoor zorgen dat het die problemen weet aan te pakken. Essentieel in de verwezenlijking van een 'duurzame ontwikkeling' is een staat die in command zit. Bij ons in België heeft de 'business' het politieke beleid gekaapt. De keuze voor het socialisme en bijgevolg voor een economie die tegemoetkomt aan de noden van de mensen is ook de sleutel voor de ecologische resultaten die de Cubaanse revolutie haalt. Zonder socialisme geen hoge mate van maatschappelijke gelijkheid, geen participatief beleid en geen werken aan een bewustzijn bij elk individu van het belang van duurzame ontwikkeling. De resultaten van het eiland op vlak van duurzaamheid en milieubescherming behoren tot de beste ter wereld. Bovendien speelt Cuba ook een voortrekkersrol op internationaal vlak. Op de milieuconferenties in Kopenhagen , Cancún en Durban hebben zij ervoor gepleit dat de enige manier om de wereld te redden van grote natuurrampen, een nieuwe wereldorde is: een wereldorde die de weg van het kapitalisme verlaat.

We overlopen in de verschillende hoofdstukken de belangrijkste domeinen waarop Cuba stappen zet in de richting van duurzaamheid, maar ook de problemen die in het verleden en vandaag de kop opsteken. We zoeken naar het antwoord op de vraag hoe het komt dat dit kleine socialistische eiland de bakens uitzet rond een thema dat de hele wereld aanbelangt.

Je hoeft helemaal geen Cuba-kenner of milieuspecialist zijn om dit boekje te lezen. Lig je wakker van de problematiek van de opwarming van onze planeet en van duurzame ontwikkeling, dan is het zeker interessant om het Cubaans experiment onder de loep te nemen!

auteurs: Isabelle Vanbrabant en Katrien Demuynck
Isabelle Vanbrabant studeerde Politieke Wetenschappen en Conflict en Development aan de UG. Ze was vele jaren actief in de Jeugdbond voor Natuur en Milieu (JNM).
Katrien Demuynck is historicus en auteur. Zij is coördinator van de beweging Initiatief Cuba Socialista en kreeg voor haar journalistieke werk meerdere onderscheidingen in Cuba.

een uitgave van Initiatief Cuba Socialista

okt 2010 - 136 p - vierkleurendruk met talrijke mooie foto's

Als je het boekje online bestelt is de prijs € 5 + € 1,68 verzendingskosten

* De ecologische voetafdruk is slechts één manier van meten, maar ze geldt wel wereldwijd als een indicator van duurzaamheid.

mail: kasper@cubanismo.be